Khô âm đạo ở phụ nữ: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Khô âm đạo khởi phát từ nguyên nhân suy giảm estrogen – một loại hormone sinh dục nữ có mối liên hệ mật thiết với chức năng sinh lý. Âm đạo bị khô cần được điều trị vì nó gây đau rát, suy giảm tình dục và ảnh hưởng đến hạnh phúc của phụ nữ. Hãy cùng Eco Pharma tìm hiểu chủ đề này.

Khô âm đạo là gì?

Khô âm đạo là triệu chứng phụ khoa phổ biến ở phụ nữ. Khi âm đạo khỏe mạnh, môi trường tại đây có độ ẩm lý tưởng giúp thành âm đạo được bôi trơn, dày và có tính đàn hồi. Ngược lại, “cô bé” khô hạn làm giảm dịch khiến quá trình quan hệ bị đau rát, thậm chí chảy máu. Việc mất đi màng bảo vệ còn khiến vùng kín dễ tổn thương, tạo điều kiện cho vi khuẩn, nấm xâm nhập. (1)

Tình trạng khô âm đạo hiện nay

Theo thống kê của trường Đại học Harvard,  Mỹ khoảng 50% phụ nữ sau mãn kinh mắc chứng khô hạn vùng kín. Tuy nhiên, tình trạng này cũng có thể gặp ở phụ nữ trẻ, đặc biệt là những người đang cho con bú, sử dụng thuốc tránh thai nội tiết tố hoặc mắc các bệnh lý như tiểu đường, viêm âm đạo.

Khô âm đạo ảnh hưởng đến đời sống như thế nào?

Tình trạng này có thể ảnh hưởng đến đời sống của phụ nữ theo nhiều cách, cả về thể chất lẫn tinh thần.

Ảnh hưởng về thể chất:

• Đau rát, khó chịu khi quan hệ tình dục: Triệu chứng này kéo dài khiến phụ nữ hình thành thói quen ngại quan hệ, giảm ham muốn tình dục, vợ chồng không tìm thấy sự hòa hợp.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu: Khô âm đạo khiến âm đạo trở nên nhạy cảm hơn với vi khuẩn, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu.
• Khó chịu khi mặc quần: Chứng khô âm đạo cũng có thể khiến phụ nữ cảm thấy khó chịu khi mặc quần, đặc biệt là quần lót chất liệu bó sát.

Ảnh hưởng về tinh thần:

• Mất tự tin: Âm đạo bị khô khiến phụ nữ cảm thấy tự ti về bản thân, ngại gần gũi với bạn đời.
• Lo lắng, căng thẳng: Triệu chứng này gây ra lo lắng, căng thẳng, ảnh hưởng đến nhan sắc, ngoại hình và chất lượng cuộc sống của phụ nữ.

Nguyên nhân bị khô âm đạo ở phụ nữ

Theo các bác sĩ phụ khoa, nguyên nhân âm đạo bị khô chủ yếu do thay đổi nồng độ estrogen. Sở dĩ đây là nội tiết tố quan trọng với cơ thể phụ nữ vì hormone estrogen mang đến nhiều lợi ích sức khỏe, sắc đẹp, đặc biệt là sinh lý như ổn định huyết áp, bảo vệ tim mạch, chắc khỏe xương, phát triển 3 vòng, duy trì làn da mềm mịn, lông tóc mượt, tăng khoái cảm, tiết nhiều dịch nhờn âm đạo. (2)

Ngoài việc thay đổi nồng độ theo chu kỳ hàng tháng, estrogen dần dần suy giảm do các nguyên nhân sau:

• Tiền mãn kinh và mãn kinh: Đây là thời kỳ cơ thể phụ nữ chuyển từ giai đoạn sinh sản sang giai đoạn không sinh sản, thường xảy ra ở độ tuổi từ 45 đến 55. Khi đó, buồng trứng giảm hoạt động và sản xuất ít estrogen hơn dẫn đến khô âm đạo.
• Sau sinh và cho con bú: Khi mang thai và sau sinh, cơ thể phụ nữ có sự thay đổi về nội tiết tố, đặc biệt là estrogen và progesterone. Estrogen giảm xuống mức thấp nhất trong thời gian cho con bú để sữa mẹ được tiết ra nhiều hơn.
• Sử dụng thuốc tránh thai hoặc thuốc nội tiết tố: Một số loại thuốc tránh thai hoặc thuốc nội tiết tố có thể làm giảm estrogen trong cơ thể gây ra khô âm đạo. Điều này thường xảy ra khi sử dụng thuốc tránh thai chỉ chứa progesterone hoặc các loại thuốc điều trị ung thư tử cung, ung thư vú.
• Sử dụng thuốc khác: Một số loại thuốc khác có thể làm giảm lượng dịch tiết âm đạo gây ra khô âm đạo. Ví dụ như thuốc chống dị ứng, thuốc cảm, thuốc chống trầm cảm, thuốc chống viêm, thuốc chống loét dạ dày, thuốc chống động kinh, thuốc chống tăng huyết áp,…
• Tâm lý căng thẳng: Phụ nữ thời 4.0 gặp áp lực từ công việc, gia đình, chăm sóc con cái. Khi rơi vào trạng thái stress, hormone cortisol ức chế nội tiết tố estrogen do buồng trứng sản sinh làm giảm ham muốn tình dục, kéo theo lão hóa da, tóc, mất kiểm soát cân nặng.
• Vệ sinh vùng kín không đúng cách: Nếu vệ sinh quá nhiều, quá sạch hoặc lạm dụng các chất tẩy rửa, xà phòng, nước hoa, khăn giấy, băng vệ sinh có chứa hóa chất, cồn hoặc chất tẩy có thể làm mất cân bằng độ pH và vi khuẩn có lợi, gây khô rát vùng kín.
• Thời gian dạo đầu không đủ lâu: Khi quan hệ tình dục, nếu thời gian dạo đầu quá ngắn, âm đạo sẽ không được kích thích để bôi trơn gây đau khi quan hệ.
• Các yếu tố khác: Bên cạnh những nguyên nhân trên, khô âm đạo cũng có thể do các yếu tố khác như hút thuốc lá, uống rượu, bệnh tiểu đường, nhiễm trùng âm đạo, rối loạn miễn dịch, stress, khô da, tập thể thao quá sức.

Ai dễ khô âm đạo?

Khô vùng kín có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào nhưng phổ biến nhất là ở phụ nữ thời kỳ mãn kinh, tiền mãn kinh. Ngoài ra, những phụ nữ sau đây cũng dễ bị khô hạn âm đạo:

• Phụ nữ thường xuyên thức khuya, uống rượu bia, hút thuốc lá.
• Phụ nữ không được chia sẻ gánh nặng chăm sóc gia đình, thiếu sự đồng cảm từ người bạn đời.
• Dễ nổi nóng, luôn giải quyết vấn đề ở mức độ căng thẳng.
• Người bị rối loạn hệ thống miễn dịch.
• Người tập luyện cường độ cao, không phù hợp thể lực.
• Phụ nữ đang trong quá trình xạ trị, hóa trị ung thư vùng chậu, ung thư buồng trứng, cắt bỏ hoàn toàn buồng trứng hoặc điều trị nội tiết.
• Dùng thực phẩm chức năng làm đẹp không phù hợp gây rối loạn nội tiết.

Cách chữa khô âm đạo như thế nào?

Dựa vào triệu chứng âm đạo bị khô, các bác sĩ sẽ có phương pháp điều trị phù hợp. Trong đó, liệu pháp thay thế estrogen thiếu hụt bằng các loại thuốc đặt, dán, vòng rất thông dụng. (3)

• Thuốc đặt âm đạo: Thuốc đặt âm đạo này bổ sung estrogen tại chỗ, giúp tăng độ ẩm cho âm đạo nhờ lượng glycogen dồi dào. Thuốc đặt âm đạo estrogen thường được sử dụng hàng ngày để không bị khô, viêm nhiễm.
• Vòng âm đạo: Người bệnh sẽ được bác sĩ đặt vào âm đạo một chiếc vòng có chứa sẵn estrogen để tiết dịch trực tiếp vào vùng mô. Cứ sau 3 tháng vòng sẽ được thay mới một lần.
• Kem bôi âm đạo: 1 – 2 tuần đầu, mỗi ngày bạn sẽ bôi kem bổ sung Khi vùng âm đạo đã dần phục hồi độ ẩm, bác sĩ sẽ hạ tần suất 1 – 3 lần/ tuần.

Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc tránh thai, thuốc thay thế hormone. Đối với thành phần thuốc làm giảm nội tiết tố, bạn có thể sẽ thay đổi liều lượng hoặc chuyển sang dùng loại mới. Riêng trường hợp khô âm đạo xuất phát từ yếu tố tâm lý, bác sĩ kết hợp tư vấn giúp phụ nữ giảm căng thẳng, lo lắng.

Làm thế nào để phòng ngừa chứng khô hạn âm đạo của phụ nữ?

Để phòng ngừa vùng kín bị khô, phụ nữ cần lưu duy trì lối sống lành mạnh (ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc) giúp tăng cường sức khỏe tổng thể từ đó giúp cải thiện khô hạn.

• Ăn nhiều trái cây, rau xanh: Trái cây và rau xanh cung cấp nhiều vitamin, khoáng chất và chất xơ cần thiết cho cơ thể giúp tăng cường sức khỏe tổng thể và sức khỏe sinh sản. Một số loại trái cây và rau xanh có lợi cho âm đạo bao gồm chuối, dâu tây, kiwi, việt quất, cà rốt, bí đỏ, súp lơ.
• Ăn nhiều thực phẩm giàu estrogen thực vật: Estrogen thực vật có thể giúp tăng cường độ ẩm cho âm đạo. Một số thực phẩm giàu estrogen thực vật chứa nhiều trong đậu nành, đậu đỏ, hạt chia, hạt lanh hoặc các loại quả hạch: quả óc chó, hạt hạnh nhân, hạt mắc ca.
• Uống đủ nước (khoảng 1,5 – 2 lít/ ngày).
• Tập thể dục: Tập thể dục thường xuyên máu sẽ lưu thông tốt hơn giúp âm đạo khỏe, tiết nhiều dịch nhờn và kích thích ham muốn hơn. Phụ nữ nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, với các bài tập có lợi cho việc tăng cường cơ sàn chậu, giúp âm đạo khỏe mạnh như kegel. Bạn siết chặt cơ sàn chậu như thể đang cố gắng ngăn chặn dòng nước tiểu. Giữ chặt trong 5 giây, sau đó thả lỏng. Lặp lại động tác này 10 – 15 lần, thực hiện 3 lần mỗi ngày.
• Giảm căng thẳng: Căng thẳng, stress có thể làm trầm trọng thêm tình trạng khô hạn âm đạo. Do đó, phụ nữ cần tìm cách giảm căng thẳng, chẳng hạn như tập yoga, thiền, mua sắm, nghe nhạc, du lịch…
• Sử dụng các sản phẩm bôi trơn: Ngoài chất nhờn tự nhiên, bạn có thể dùng thêm các sản phẩm bôi trơn giúp tăng độ ẩm cho âm đạo, giảm đau rát, chảy máu trong quá trình ân ái.
• Bổ sung tinh chất thảo dược: Các nhà khoa học đã nghiên cứu và phát hiện ra Lepidium Meyenii – thảo dược quý sinh trưởng ở độ cao hơn 4.000 mét trên dãy núi Andes. Tinh chất Lepidium Meyenii được giới chuyên gia đánh giá là thảo dược tuyệt vời dành riêng cho phụ nữ, có tác dụng tăng cường hoạt động hệ trục Não bộ – Tuyến yên – Buồng trứng, kích thích sản xuất estrogen, testosterone và progesterone một cách tự nhiên. Từ đó, các tinh chất này giúp cải thiện tình trạng khô âm đạo, rối loạn kinh nguyệt, khó đạt khoái cảm, trì hoãn thời kỳ mãn kinh, cải thiện các triệu chứng khó chịu của thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh.

Xem thêm: Top 16 loại thực phẩm chống khô hạn ở phụ nữ hiệu quả nên ăn đều

Điều trị khô âm đạo phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Nếu nguyên nhân do thay đổi nội tiết tố, bạn có thể sử dụng các biện pháp thay thế hormone hoặc các sản phẩm bôi trơn âm đạo. Nếu nguyên nhân do bệnh lý, bạn cần điều trị nguyên nhân gây bệnh trước. Ngoài ra, bạn cần lưu ý tập luyện, uống đủ nước, có chế độ ăn uống lành mạnh… Khi đã áp dụng các giải pháp trên tại nhà nhưng không đem lại hiệu quả, bạn cần nhanh chóng đến cơ sở y tế gần nhất để thăm khám và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.