Các loại nám da mặt phổ biến: Cách phân biệt và hình ảnh chi tiết

Nám da thường xuất hiện ở mặt. Có đến 1,5% – 33% dân số thế giới bị các loại nám da, phổ biến nhất ở phụ nữ trong độ tuổi tiền mãn kinh và mãn kinh.

Khái niệm nám da là gì?

Nám da còn gọi là chloasma, xuất hiện dưới dạng các mảng màu nâu, xanh xám, đôi khi giống tàn nhang do các tế bào sắc tố da sản xuất quá mức. (1)

Các loại nám thường xuất hiện ở vùng gò má, môi trên, trán và thường gặp ở phụ nữ mang thai, tiền mãn kinh và mãn kinh. Nám cũng có thể ảnh hưởng đến cánh tay, cổ, lưng, bất kỳ vùng da nào tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, do đó nám thường nặng hơn vào những tháng hè, nhạt dần vào mùa đông.

Các loại nám da mặt phổ biến  

Phân loại nám gồm 3 loại là nám biểu bì (nám mảng), nám hạ bì (nám chân sâu), nám hỗn hợp. Mỗi loại có đặc điểm riêng và thời gian điều trị có thể khác nhau. (2)

1. Nám mảng (nám biểu bì)

Nám mảng chủ yếu ảnh hưởng đến lớp ngoài cùng của da (biểu bì), hình thành các mảng màu nâu đậm, kích thước từ 1cm – 5cm, đường viền rõ ràng, hiện dưới ánh đèn wood hoặc khi soi da. Nguyên nhân chính gây nám mảng do tế bào melanocytes (tế bào sản xuất sắc tố) tạo ra quá nhiều melanin tối màu.

Do nám mảng chỉ nằm ở lớp ngoài cùng của da nên thường đáp ứng điều trị tốt bằng kem bôi chứa các chất làm giảm sắc tố như hydroquinone, peel da hóa học, biện pháp chống nắng.

2. Nám chân sâu

Nám chân sâu ( nám đinh ) là một trong các loại nám ảnh hưởng đến lớp thượng bì, xuất hiện dưới dạng các đốm tròn nhỏ li ti, màu xanh đen hoặc xám đen, kích thước từ 1mm – 3mm, ở hai bên má – cánh mũi. Nám hiện rõ dưới đèn gỗ, khi nội soi da, có dạng hình lưới do di truyền, rối loạn nội tiết tố, lão hóa, tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, căng thẳng và chế độ dinh dưỡng kém,…

3. Nám hỗn hợp

nám hỗn hợp là loại nám kết hợp cả nám biểu bì và nám hạ bì, thường thấy ở hai bên má, sống mũi. Lượng melanin dư thừa ở cả lớp thượng bì, lớp trung bì tạo ra các mảng màu nâu, xanh đen, kích thước không đều nhau. Do tính chất phức tạp, việc điều trị nám hỗn hợp phải kết hợp nhiều phương pháp như kem bôi, peel da hóa học, laser hoặc lăn kim vi điểm.

Những nguyên nhân hình thành nám da

Trên thực tế thì có nhiều nguyên nhân gây ra các loại nám da. Nhưng nguyên nhân phổ biên nhất là do bức xạ từ ánh nắng mặt trời (tia cực tím, tia hồng ngoại) và rối loạn hormone. (3)

1. Nguyên nhân nội sinh gây hình thành nám

Các yếu tố nội sinh góp phần gây nám da như:

• Thuốc chống động kinh: Một số loại thuốc chống động kinh như Clobazam (Onfi®) gây nám da.
• Liệu pháp tránh thai: Thuốc tránh thai chứa estrogen và progesterone đã được quan sát thấy có liên quan đến các loại nám da.
• Estrogen/Diethylstilbestrol: Diethylstilbestrol là một dạng tổng hợp của estrogen, thường được sử dụng trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt, có liên quan đến nám da.
• Di truyền: Khoảng 33% – 50% người bị nám có người thân trong gia đình cũng mắc bệnh này. Nám cũng thấy ở các cặp song sinh giống hệt nhau.
• Suy giáp: Tuyến giáp hoạt động kém cũng gây nám da.
• Ánh sáng xanh: Đèn LED từ tivi, laptop, điện thoại di động, máy tính bảng có thể góp phần gây nám.
• Nội tiết tố: Các loại nám thai kỳ xảy ra do mức estrogen, progesterone, hormone kích thích tế bào hắc tố tăng cao trong 3 tháng cuối thai kỳ. Phụ nữ sau mãn kinh dùng progesterone cũng khiến nám phát triển. Người không mang thai có lượng thụ thể estrogen cao trong các vùng da bị nám.

Xem thêm: Nám da tuổi dậy thì

2. Nguyên nhân ngoại sinh gây ra nám

Các yếu tố ngoại sinh góp phần gây các loại nám như sau:

• Mỹ phẩm: Một số mỹ phẩm trang điểm thường dùng gây phản ứng quang độc, làm xuất hiện nám
• Thuốc cản quang: Một số loại thuốc như kháng sinh, chống viêm không steroid (NSAID), lợi tiểu, retinoid, hạ đường huyết, chống loạn thần khiến da nhạy cảm với ánh sáng mặt trời, gây nám da.
• Sản phẩm chăm sóc da: Mỹ phẩm dưỡng da chứa cồn, hương liệu, chất bảo quản, chất tạo màu dễ gây tổn thương hàng rào bảo vệ da, khiến da dị ứng, mất nước, làm tình trạng nám trầm trọng hơn.
• Xà phòng: Xà phòng có mùi thơm chứa chất tẩy rửa mạnh như sodium laureth sulfate (SLES), hương liệu nhân tạo, chất tạo màu, chất bảo quản,… làm thay đổi độ pH của da, cùng các vấn đề như mụn trứng cá, viêm da,… và nám da.
• Dinh dưỡng thiếu khoa học: Việc thường xuyên tiêu thụ thực phẩm nhiều dầu mỡ, đường thúc đẩy cơ thể sản xuất AGEs. Các phân tử protein bị đường hóa làm sai cấu trúc, giảm tính đàn hồi và khả năng tái tạo của làn da. AGEs gây đứt gãy các sợi collagen khiến da suy yếu, mất đàn hồi, bị tia UV tấn công, dẫn đến tăng sản xuất melanin, hình thành nám.

Nám da có trị dứt điểm được không?

Các loại nám da hoàn toàn có thể trị dứt điểm trong một khoảng thời gian dài. Phần lớn nám sẽ tự biến mất khi nguyên nhân gây ra nám được khắc phục. (4) Sau sinh hoặc ngừng dùng thuốc, nám có thể mờ đi nhưng vẫn có khả năng tồn tại nhiều năm hoặc suốt đời. Mặc dù không gây hại cho cơ thể, nám lại khiến chị em tự ti.

Mục tiêu của việc điều trị là giảm sắc tố dư thừa, làm đều màu da, cụ thể:

• Chống nắng: Ánh nắng mặt trời làm tăng sắc tố, gây nám mới. Bạn nên bảo vệ da bằng cách đội mũ rộng vành, tìm bóng râm, dùng kem chống nắng phổ rộng (SPF 30 trở lên) suốt cả ngày. Kem chống nắng chứa oxit kẽm, titan dioxit, sắt oxit có thể hữu ích trong việc này.
• Thuốc: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc làm giảm sắc tố dư thừa như hydroquinone, tretinoin, corticosteroid liều thấp hoặc kem kết hợp ba loại. Các thuốc như axit azelaic, axit kojic, vitamin C cũng có thể được kê đơn.
• Trang điểm: Việc trang điểm cũng giúp che chắn, bạn nên tuân thủ thứ tự như dùng thuốc trị nám, kem chống nắng sau đó mới trang điểm

Ngoài ra, bác sĩ có thể bổ sung các phương pháp khác như peel da hóa học, lăn kim, laser hoặc huyết tương giàu tiểu cầu để điều trị các loại nám.

Sau khi phân biệt các loại nám da mặt, nếu khó điều trị, bác sĩ sẽ kê thêm axit tranexamic, bôi lên da hoặc dạng uống. Tuân thủ kế hoạch điều trị từ 3 – 12 tháng để thấy kết quả. Nếu bị nám lâu sẽ mất nhiều thời gian hơn.

Những giải pháp phòng ngừa các loại nám da thường gặp

Các loại nám có thể phòng ngừa được nếu chăm sóc và bảo vệ da đúng cách từ sớm. Một số biện pháp sau đây thường được khuyên để ngăn ngừa sự hình thành của nám và một số vấn đề khác về da.

1. Chống nắng cho da

Chống nắng là bước quan trọng trong việc phòng ngừa nám, bạn nên sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF từ 30 trở lên, phổ rộng chống được cả tia UVA – UVB. Ưu tiên chọn kem chống nắng phù hợp với da, thoa kem trước khi ra ngoài ít nhất 20 phút, tái thoa sau mỗi 2 giờ hoặc khi đổ mồ hôi nhiều.

2. Duy trì lối sống lành mạnh

Lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe tổng thể và duy trì làn da khỏe mạnh, rạng rỡ, hạn chế hình thành các loại nám da, bạn cần:

• Ngủ đủ giấc: Ngủ từ 7 – 9 tiếng mỗi đêm giúp da tái tạo và phục hồi sau một ngày dài. Thực hành vệ sinh giấc ngủ bằng cách tạo phòng tối, yên tĩnh, mát mẻ; đầu tư chăn đệm êm ái, hạn chế thiết bị điện tử phát ra ánh sáng xanh, áp dụng các biện pháp thư giãn trước khi ngủ,…
• Uống nhiều nước: Uống khoảng 2 lít nước mỗi ngày giúp thanh lọc cơ thể, đào thải độc tố, cung cấp độ ẩm cho da, giúp da mềm mại và giảm nguy cơ hình thành nám da.
• Hạn chế căng thẳng: Căng thẳng kéo dài kích thích sản sinh hormone cortisol, khiến da sạm nám, nhanh lão hóa. Duy trì tinh thần thoải mái bằng cách tập yoga, thiền định, nghe nhạc nhẹ, dành thời gian cho sở thích cá nhân.
• Dinh dưỡng cân bằng: Bổ sung nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu vitamin C, E, A để cung cấp dưỡng chất thiết yếu cho da, tăng cường sức đề kháng, chống oxy hóa, ngăn ngừa nám da và làm sáng da hiệu quả. Hạn chế thức ăn nhanh, đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn, đồ ngọt, rượu bia vì chúng gây hại cho da, khiến các loại nám da phổ biến dễ xuất hiện.

3. Bổ sung dưỡng chất

Sau khi đã hiểu và phân loại nám da, ngoài việc chống nắng và chăm sóc ngoài da, bạn cần bổ sung dưỡng chất từ bên trong để nuôi dưỡng da khỏe mạnh, phòng ngừa nám như:

• Vitamin C giúp ức chế sản sinh melanin, làm mờ các loại nám
• Vitamin E chống oxy hóa, bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV.
• Vitamin A kích thích tái tạo tế bào da, làm sáng da.
• Alpha-arbutin ức chế tyrosinase, ngăn ngừa hình thành melanin.
• Kojic axit làm sáng da, mờ nám, tàn nhang.
• Sakura (chiết xuất hoa anh đào) giảm hắc tố melanin, giúp da trắng mịn, ngừa lão hóa.
• Marine Collagen Peptide làm tăng độ đàn hồi, săn chắc, mịn màng cho da.
• L-Glutathione chống oxy hóa mạnh mẽ, làm sáng da, giảm các vết thâm nám.
• Pomegranate (chiết xuất quả lựu đỏ) giảm sản xuất melanin, thúc đẩy tái tạo da.

4. Tránh sử dụng các loại sản phẩm khiến da bị yếu đi

Tránh dùng các chăm sóc da không phù hợp, chứa hóa chất độc hại, bạn nên lưu ý:

• Chọn sản phẩm phù hợp với loại da, các định loại da của mình:
  • Da khô cần ưu tiên sản phẩm cung cấp nước, dưỡng ẩm sâu.
  • Da dầu cần dùng sản phẩm kiềm dầu, thông thoáng lỗ chân lông.
  • Da hỗn hợp chọn sản phẩm cân bằng độ ẩm cho cả vùng da khô, da dầu.
  • Da nhạy cảm ưu tiên sản phẩm dịu nhẹ, không gây kích ứng.
• Đọc kỹ thành phần sản phẩm, không chứa cồn, hương liệu nhân tạo, chất bảo quản paraben để tránh hình thành các loại nám Ưu tiên các sản phẩm có thành phần tự nhiên, lành tính như nha đam, oliu, mật ong, trà xanh,…
• Lựa chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, tránh mua hàng trôi nổi, không rõ nguồn gốc xuất xứ, ưu tiên đánh giá, nhận xét tích cực từ người tiêu dùng trước.
• Thử sản phẩm trước khi sử dụng bằng cách bôi một lượng nhỏ lên vùng da nhạy cảm như cổ tay hoặc sau tai để kiểm tra phản ứng da. Quan sát trong vòng 24 giờ xem da có biểu hiện kích ứng như ngứa rát, mẩn đỏ, sưng tấy hay không, có dấu hiệu bất thường không nên dùng cho da mặt.
• Ngưng sử dụng nếu có dấu hiệu kích ứng như ngứa rát, nổi mẩn đỏ, sưng tấy, tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu ngay để được hỗ trợ.
  

Tóm lại, việc hiểu rõ về các loại nám da phổ biến giúp bạn nhận biết dấu hiệu sớm và bảo vệ da hiệu quả. Duy trì lối sống khỏe, chăm sóc da, chống nắng đều đặn mỗi ngày để luôn có làn da tươi trẻ và rạng ngời.