Kích thước tiền liệt tuyến theo tuổi thường có xu hướng tăng dần vượt qua kích thước bình thường. Nhiều triệu chứng rối loạn đường tiểu dần xuất hiện liên quan đến sự gia tăng kích thước tuyến tiền liệt. Kích thước tiền liệt tuyến theo tuổi như thế nào được xem là bình thường? Khi nào tuyến tiền liệt được xem là phì đại? Cùng ECO Pharma tìm hiểu rõ hơn ở bài viết sau.
Tuyến tiền liệt là một phần của hệ thống sinh sản. Vị trí tuyến tiền liệt nằm ở dưới bàng quang và trước trực tràng, bao bọc lấy đoạn niệu quản phía dưới bàng quang. Tuyến tiền liệt được chia thành ba vùng là vùng chuyển tiếp, vùng trung tâm và vùng ngoại vi. Vùng chuyển tiếp chiếm 10% mô tuyến tiền liệt và 20% các khối u biểu mô tuyến. Tuyến tiền liệt bao gồm khoảng 70% mô tuyến và 30% mô đệm sợi cơ, đảm nhiệm chức năng co bóp nhịp nhàng, sản xuất khoảng 30% tinh dịch, cung cấp năng lượng cho tinh trùng và kiểm soát hoạt động tiểu tiện.
Kích thước của tuyến tiền liệt có thể ảnh hưởng đến các chức năng sinh lý nam quan trọng. Vì là tuyến sản xuất tinh dịch, nuôi dưỡng và vận chuyển tinh trùng nên nếu tuyến tiền liệt phì đại có thể ảnh hưởng xấu đến khả năng sinh sản của nam giới. Bên cạnh đó, với vị trí bao quanh niệu đạo, kích thước của tuyến tiền liệt cũng ảnh hưởng trực tiếp đến dòng chảy nước tiểu.
Khi bị phì đại, nó sẽ gây chèn ép niệu đạo, dẫn đến các triệu chứng rối loạn tiểu tiện như tiểu khó, tiểu nhiều lần, tiểu đêm và bí tiểu. Ngoài ra, tuyến tiền liệt còn chuyển hóa hormone testosterone thành dihydrotestosterone (DHT). DHT ngoài chịu trách nhiệm về các đặc điểm giới tính nam còn có vai trò trong việc tăng khối lượng và mật độ cơ, xương, hồng cầu, miễn dịch, lông, tóc. (1)
Đáng chú ý, kích thước tuyến tiền liệt là một chỉ số giúp bác sĩ đánh giá nguy cơ mắc các bệnh lý tuyến tiền liệt. Bao gồm phì đại lành tính tuyến tiền liệt (BPH) và ung thư tuyến tiền liệt.
Kích thước tuyến tiền liệt tương đương quả óc chó khi ở trạng thái khỏe mạnh nhưng kích thước tiền liệt tuyến theo tuổi tác sẽ tăng dần. Do đặc điểm giải phẫu học nằm sâu trong vùng chậu nên nam giới khó nhận biết sự thay đổi kích thước tuyến tiền liệt trừ khi được thăm khám hoặc gặp các vấn đề về đường tiết niệu.
Vì vậy, việc hiểu rõ về tầm quan trọng của kích thước tuyến tiền liệt và những thay đổi theo tuổi tác sẽ giúp nam giới chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe nam khoa. Kích thước tiền liệt tuyến theo tuổi bao nhiêu là bình thường, mời bạn theo dõi trong nội dung phần tiếp theo.
Kích thước tuyến tiền liệt không cố định mà thay đổi theo độ tuổi. Quá trình hình thành tuyến tiền liệt bắt đầu từ tuần thai thứ 10 – 12, dưới tác động của các hormone sinh dục như testosterone. Sau khi chào đời, tuyến tiền liệt tiếp tục phát triển trong 6 – 9 tháng cho đến khi đạt khoảng 10 gram.
Giai đoạn này được gọi là “tuổi dậy thì mini”, kích thước tuyến tiền liệt lúc này bằng một nửa so với khi trưởng thành. Kích thước tuyến tiền liệt khi trưởng thành ở người khỏe mạnh tương đương quả óc chó, nặng khoảng 15 – 20 gram và có thể tích 20 – 25 centimet khối. Đến 40 tuổi, kích thước có thể tăng lên bằng quả mơ và đến 60 tuổi có thể bằng quả chanh hoặc thậm chí lớn hơn. (2)
Từ giai đoạn “tuổi dậy thì mini”, kích thước tuyến tiền liệt giữ nguyên cho đến khi bước vào tuổi dậy thì, thường là từ 9 – 14 tuổi. Trong suốt quá trình dậy thì, tuyến tiền liệt phát triển đến kích thước tiêu chuẩn của người trưởng thành, thường sẽ hoàn thiện vào năm 20 tuổi. Sau đó, nó có thể chững lại, không phát triển thêm cho đến khi 25 tuổi.
Bước vào giai đoạn phát triển thứ hai, tuyến tiền liệt sẽ tiếp tục phát triển suốt đời và đạt được các kích thước trung bình lần lượt là 28,2 gram khi 40 – 49 tuổi, 30,8 gram khi 50 – 59 tuổi, 35 gram khi 60 – 70 tuổi và 46,2 gram khi trên 75 tuổi. (3)
Tuyến tiền liệt duy trì ở các mức này là tương đối bình thường. Nếu tăng kích thước quá mức dẫn đến phì đại là bệnh tật, cần phải thăm khám để biết là lành tính hay không và đã cần phải điều trị hay chưa.
Kích thước tiền liệt tuyến theo tuổi có xu hướng tăng dần nhưng kích thước như thế nào thì gây nguy hiểm? Kích thước tuyến tiền liệt gây nguy hiểm khi nó cản trở dòng chảy nước tiểu bình thường, gây ứ đọng dẫn đến nhiễm trùng bàng quang và thận. Trong một số trường hợp, tuyến tiền liệt phì đại có thể chặn hoàn toàn dòng chảy nước tiểu dẫn đến suy thận.
Không có cách nào để dự đoán tốc độ phát triển của tuyến tiền liệt hay kích thước tuyến tiền liệt như thế nào là nguy hiểm đối với đường tiết niệu. Ví dụ ở một số người, tuyến tiền liệt chỉ bị phì đại nhỏ đã có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng, trong khi những người khác có tuyến tiền liệt bị phì đại to cỡ quả chanh nhưng lại có rất ít biến chứng.
Theo khuyến nghị của Hiệp hội Tiết niệu Mỹ, kích thước tuyến tiền liệt theo tuổi từ 30 gram trở lên kèm theo các triệu chứng đường tiết niệu dưới là nguy hiểm, cần được can thiệp điều trị kịp thời.
Kích thước tiền liệt tuyến có xu hướng to ra, thường bắt đầu ở độ tuổi trung niên và tiến triển dần theo thời gian. Điều này do sự thay đổi về nồng độ hormone đặc biệt là sự gia tăng dihydrotestosterone (DHT), và các yếu tố tăng trưởng liên quan đến tuổi tác góp phần vào sự tăng sinh tế bào tuyến tiền liệt.
Ngoài ra, sự mất cân bằng giữa estrogen và testosterone theo tuổi tác cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của tuyến tiền liệt. Estrogen có thể đóng vai trò trong sự tăng sinh tế bào tuyến tiền liệt.
Lối sống, chế độ ăn uống không lành mạnh, ít vận động và hút thuốc lá có thể góp phần làm tăng kích thước tuyến tiền liệt. Chủng tộc cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến kích thước tuyền liệt, nam giới châu Á thường có kích thước tuyến tiền liệt nhỏ hơn so với nam giới da trắng.
Ngoài ra, kích thước tiền liệt tuyến cũng có thể bị ảnh hưởng bởi sự bất thường tinh hoàn hoặc tiền sử gia đình có vấn đề về tuyến tiền liệt. Do đó, nam giới đã cắt bỏ tinh hoàn trong thời thơ ấu thì kích thước tiền liệt tuyến sẽ không phát triển tình trạng phì đại.
Bên cạnh quá trình lão hóa tự nhiên dẫn đến sự gia tăng kích thước tuyến tiền liệt theo tuổi tác, một số bệnh lý khác cũng có thể góp phần vào sự phát triển này.
Phổ biến nhất là phì đại tuyến tiền liệt lành tính. Đây là bệnh lý liên quan đến sự gia tăng kích thước tuyến tiền liệt nhưng không phải là ung thư. Bệnh thường xảy ra ở 40% người bệnh độ tuổi từ 40 trở lên và mỗi 10 năm tỷ lệ này sẽ tăng 10%, ở độ tuổi 60 thì tỷ lệ này là 60%, ở độ tuổi trên 80 lên đến hơn 80%. Các triệu chứng điển hình bao gồm tiểu khó, tiểu nhiều lần, tiểu đêm và tiểu không hết.
Sự gia tăng kích thước tuyến tiền liệt quá mức còn liên quan đến ung thư tuyến tiền liệt. Loại ung thư này có các triệu chứng tương tự BPH nhưng nguy hiểm hơn, có thể gây đau xương, suy thận và viêm tuyến tiền liệt với biểu hiện đau vùng chậu, tiểu buốt, tiểu rắt. Do đó, để loại trừ nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến kích thước tuyến tiền liệt, nam giới cần chủ động đi thăm khám để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Khi nào thì cần đi kiểm tra kích thước tiền liệt tuyến, ECO Pharma mời bạn theo dõi phần bên dưới.
Kích thước tuyến tiền liệt có xu hướng tăng dần theo tuổi tác. Nhưng nếu kích thước tuyến tiền liệt theo tuổi tăng quá mức, nam giới nên đến bệnh viện thăm khám, đặc biệt nếu đi kèm với các triệu chứng đường tiết niệu và vùng chậu.
Tuyến tiền liệt được xem là phì đại nặng, gây nguy hiểm khi kích thước vượt quá 30 – 80 gram, thậm chí có thể lên đến 100 gram ở người lớn tuổi (đặc biệt là sau tuổi 50). Khi tuyến tiền liệt phì đại càng lớn thì càng gây áp lực lên các mô xung quanh, đặc biệt là niệu đạo, bàng quang và gây ra nhiều triệu chứng khó chịu.
Một số triệu chứng nên nghi ngờ tới khả năng này và cần đi thăm khám sớm là:
Kích thước tiền liệt tuyến to ra là một tình trạng lão hóa tự nhiên, không có cách nào để phòng ngừa và không cần phải phòng ngừa. Nhưng cần có các biện pháp chăm sóc, bảo vệ tuyến tiền liệt để nó không tăng kích thước quá mức bình thường thành phì đại, dẫn đến bệnh tật.
Các biện pháp nam giới nên áp dụng từ sớm bao gồm:
Khi đã làm rõ được vấn đề kích thước tiền liệt tuyến theo tuổi bao nhiêu là bình thường, nhiều người bệnh vẫn còn những thắc mắc cần được giải đáp. Những thông tin dưới đây có thể hữu ích:
Kích thước tuyến tiền liệt theo tuổi thường được đo bằng phương pháp siêu âm qua ngả bụng hoặc qua trực tràng (TRUS). Đây phương pháp phổ biến nhất, sử dụng hình ảnh siêu âm giúp xác định kích thước, hình dạng, cấu trúc tuyến tiền liệt. Ngoài ra, CT hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) cũng giúp xác định chính xác kích thước và cấu trúc tuyến tiền liệt, đặc biệt trong trường hợp tăng kích thước tuyến tiền liệt nghi ngờ ung thư.
Kích thước tiền liệt tuyến theo tuổi lớn hơn mức bình thường có thể là dấu hiệu của các bệnh lý như phì đại lành tính tuyến tiền liệt hoặc ung thư tuyến tiền liệt. Do đó, nam giới nên đi thăm khám, đặc biệt nếu có các triệu chứng bất thường về đường tiết niệu hoặc bộ phận sinh dục.
Đối với vấn đề kích thước tiền liệt tuyến theo tuổi như thế nào là bình thường thì nam giới ở độ tuổi trưởng thành thường có kích thước khoảng 20 gram nhưng có thể tăng dần lên 30 gram hoặc lớn hơn sau 50 tuổi. Đây là một quá trình lão hóa bình thường và không phải bệnh. Khi kích thước tuyến tiền liệt vượt quá 30 – 80 gram là dấu hiệu cho thấy tuyến tiền liệt bị phì đại. Nam giới nên đi thăm khám sớm để biết tình trạng phì đại là lành tính hay ác tính hoặc đã cần thiết phải điều trị hay chưa.
