Trầm cảm nặng không đơn thuần là cảm giác buồn bã thông thường mà là một rối loạn tâm thần nghiêm trọng, ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng cuộc sống và đe doạ tính mạng của người bệnh. Hãy cùng ECO Pharma tìm hiểu trầm cảm nặng là như thế nào trong bài viết sau.
Bệnh trầm cảm nặng là gì? Trầm cảm được chia thành 3 mức độ là nhẹ, vừa và nặng. Trầm cảm nặng là cấp độ nghiêm trọng nhất trong bệnh trầm cảm. Người bệnh luôn suy nghĩ tiêu cực, cảm thấy rất buồn, giảm hứng thú và có nguy cơ dẫn đến tự tử cao.
Người bệnh cũng có thể tự làm hại bản thân, có những suy nghĩ về cái chết, ý tưởng muốn tự sát có hay không có kế hoạch cụ thể. (1)
Trầm cảm nặng là giai đoạn khó điều trị và nguy hiểm nhất. Người bệnh có thể có ý định rạch tay hoặc thực hiện các hành vi tự sát khác. Vì thế, khi phát hiện các dấu hiệu tâm lý bất thường, người bệnh cần được đưa đến bệnh viện thăm khám và điều trị sớm, tránh để xảy ra những hậu quả đáng tiếc.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có hơn 700.000 người tử vong do tự tử (5). Đây là nguyên nhân tử vong thứ tư ở nhóm tuổi 15 – 29. Trầm cảm là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra các vụ tử vong do tự tử hàng năm.
Nguyên nhân dẫn đến trầm cảm nặng là do bệnh không được phát hiện, can thiệp từ sớm hoặc can thiệp không đúng cách, ít hiệu quả. Người bệnh rơi vào trầm uất lâu ngày, một mình không thể tự thoát khỏi các cảm xúc tiêu cực, dẫn đến trầm cảm ngày một nặng hơn.
Những người mắc trầm cảm không nhận được sự hỗ trợ, chia sẻ, động viên từ gia đình, bạn bè cũng thường rất khó để vượt qua trầm cảm. Bị kỳ thị, chỉ trích, xa lánh cũng khiến cho trầm cảm ngày một tăng nặng. (2)
Nguyên nhân của trầm cảm thường xuất phát từ di truyền, stress kéo dài, mất ngủ thường xuyên, thay đổi mùa có thể gặp trường hợp trầm cảm mùa đông là loại điểm hình theo mùa. Tình trạng đau bệnh, lạm dụng chất kích thích, mất mát người thân, rối loạn nội tiết cũng là những nguyên nhân thường được biết đến.
Xem thêm bài viết: Trầm cảm giai đoạn cuối: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị
Yếu tố di truyền đóng vai trò làm tăng nguy cơ mắc bệnh trầm cảm, đặc biệt là trầm cảm nặng. Tuy nhiên, ngoài di truyền, các yếu tố khác trong môi trường sống cũng đóng vai trò quan trọng trong nguy cơ mắc bệnh trầm cảm.
Điều này có nghĩa là nếu một người có tiền sử gia đình mắc bệnh trầm cảm, thì không phải lúc nào họ cũng sẽ mắc bệnh này. Mặt khác, nếu một người không có tiền sử gia đình mắc trầm cảm nặng, họ vẫn có thể mắc các triệu chứng trầm cảm. Các chuyên gia cho biết, bệnh trầm cảm có khoảng 50% do các yếu tố rủi ro di truyền, 50% do các yếu tố rủi ro môi trường.
Căng thẳng kéo dài có thể đóng vai trò trong việc tiến triển chứng rối loạn trầm cảm nặng. Stress liên tục khiến nồng độ cortisol trong máu tăng cao bất thường. Theo thời gian, điều này có thể gây ra một số vấn đề sức khỏe, bao gồm lo lắng, đau đầu, khó tiêu, vấn đề về trí nhớ và khả năng tập trung, mất ngủ, thậm chí là trầm cảm nặng và bệnh tim. (3)
Trầm cảm và các vấn đề giấc ngủ có liên hệ chặt chẽ. Ví dụ, những người bị mất ngủ có thể có nguy cơ mắc chứng trầm cảm cao gấp 10 lần so với những người ngủ ngon vào ban đêm.
Trong số những người mắc trầm cảm, 75% cảm thấy khó khăn khi chìm vào giấc ngủ hoặc duy trì giấc ngủ. Thiếu ngủ gây ra khó khăn trong việc điều chỉnh cảm xúc, từ đó có thể khiến bạn dễ bị trầm cảm hơn hoặc làm cho trầm cảm nặng hơn.
Nhiều bệnh lý mãn tính có thể tạo ra những thay đổi trong cơ thể gây ra chứng trầm cảm. Ví dụ như bệnh suy giáp, bệnh tim, bệnh Parkinson và ung thư. Nếu quản lý tốt các bệnh lý nền này, chứng trầm cảm thường cũng sẽ được cải thiện.
Ngoài đau bệnh gây ra trầm cảm hoặc làm cho trầm cảm nặng hơn, có thể dẫn đến rối loạn trầm cảm dai dẳng và một số bệnh lý nguy hiểm khác, việc sử dụng các loại thuốc điều trị cũng có thể góp phần gây ra tình trạng này. Chẳng hạn như thuốc omeprazol, metoprolol, ethinyl estradiol, hydrocodone, sertraline, alprazolam, gabapentin, citalopram, atenolol, estradiol, bupropion. (4)
Những sự kiện đau buồn như sự ra đi của người thân trong gia đình, bạn bè thân thiết, chia tay người yêu, ly hôn dễ gây suy sụp tinh thần dẫn đến trầm cảm hoặc làm cho trầm cảm trở nên nặng hơn. Trong những thời điểm nhạy cảm như vậy, những người này cần được quan tâm, động viên và khuyến khích giao tiếp nhiều hơn. Tránh việc ở một mình vì sẽ càng cảm thấy cô đơn và đau buồn.
Không phải tất cả, nhưng nhiều người bị thay đổi cảm xúc mạnh mẽ trong những thời điểm giao mùa, đặc biệt là từ mùa thu sang mùa đông. Phần lớn cảm thấy trống vắng, buồn bã không rõ lý do, một số người có xu hướng muốn ở một mình. Thiếu ánh nắng mặt trời được cho là có tác động đáng kể tới hoạt động sản xuất hormone serotonin. Serotonin là một hormone ảnh hưởng tới tâm trạng, sự thèm ăn và giấc ngủ, thiếu ánh sáng mặt trời có thể dẫn đến mức serotonin thấp hơn gây ra cảm giác chán, tăng nguy cơ trầm cảm hoặc thúc đẩy trầm cảm tăng nặng.
Mang thai, mãn kinh hoặc sử dụng biện pháp tránh thai có thể làm sụt giảm hormone dẫn đến sự thay đổi các chất dẫn truyền thần kinh serotonin ảnh hưởng đến tâm trạng. Mức serotonin thấp có thể dẫn đến buồn bã, lo lắng, cáu kỉnh dẫn đến trầm cảm.
Các triệu chứng của bệnh trầm cảm bao gồm:
Tìm hiểu thêm: Trầm cảm nặng không có triệu chứng loạn thần là bệnh gì?
Trầm cảm có thể xảy ra với bất kỳ ai, những đối tượng sau đây có nguy cơ bị trầm cảm nặng nhiều hơn:
Không có xét nghiệm máu hoặc xét nghiệm nào có thể chứng minh chắc chắn một người bị trầm cảm nặng. Thay vào đó, bác sĩ sẽ chẩn đoán dựa trên các triệu chứng. Tuy nhiên, nếu người bệnh có các vấn đề y tế khác hoặc có nguy cơ mắc một số bệnh nhất định, bác sĩ có thể thực hiện các xét nghiệm bổ sung để loại trừ các nguyên nhân khác, chẳng hạn như suy giáp.
Bệnh trầm cảm nặng có chữa được không? Câu trả lời là có, bênh này có thể được điều trị bằng tâm lý trị liệu, thuốc men, liệu pháp hành vi nhận thức,…
Tâm lý trị liệu được thực hiện bằng cách cho người bệnh nói chuyện với bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý. Các chuyên gia tâm lý sẽ giúp bạn hiểu thêm về sức khỏe tâm thần, hoàn cảnh cá nhân, khơi thông cảm xúc, cũng như tăng khả năng ứng phó với các tình huống gây căng thẳng. Có nhiều loại tâm lý trị liệu, liệu pháp hành vi nhận thức là phổ biến nhất.
Thuốc thường được bác sĩ kê đơn để điều trị chứng trầm cảm. Loại thuốc phổ biến nhất được dùng là thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI), bao gồm thuốc chống trầm cảm như Prozac (fluoxetine), Zoloft (sertraline) và Paxil (paroxetine). Các loại thuốc khác được dùng để điều trị bệnh trầm cảm bao gồm:
Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) xuất hiện vào những năm 1960 và bắt nguồn từ công trình của bác sĩ Aaron Beck, người đã lưu ý rằng một số loại suy nghĩ nhất định góp phần gây ra các vấn đề cảm xúc.
Đây là một loại phương pháp điều trị tâm lý giúp người bệnh học cách xác định và thay đổi các kiểu suy nghĩ tiêu cực. Liệu pháp hành vi nhận thức mang đến hiệu quả trong thời gian ngắn vì thường có thể thấy sự cải thiện sau 5 đến 20 buổi.
Phương pháp trị liệu giữa các cá nhân (IPT) giúp người bệnh tìm hiểu về bản thân và cải thiện các mối quan hệ trong cuộc sống. Một đánh giá nghiên cứu năm 2013 cho thấy phương pháp này có hiệu quả tương đương với liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) trong chữa trị rối loạn trầm cảm nặng và có thể được khuyến nghị là phương pháp chữa trị đầu tay cho tình trạng bệnh này.
Y học bổ sung đề cập đến những phương pháp được sử dụng cùng thuốc điều trị chính.
Ngoài ra, phụ nữ có thể bổ sung tinh chất từ thảo dược Lepidium Meyenii có khả năng hỗ trợ hệ trục Não Bộ – Tuyến yên – Buồng trứng hoạt động hiệu quả, điều chỉnh bộ ba hormone nội tiết để đáp ứng nhu cầu của cơ thể, cải thiện sức khỏe, sắc đẹp và sinh lý nữ, hỗ trợ vượt qua trầm cảm dễ dàng hơn.
Lưu ý: Trước khi sử dụng bất kỳ phương pháp y học bổ sung nào, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phù hợp. Các biện pháp bổ sung chỉ nên xem là phương pháp hỗ trợ, không thể thay thế điều trị chính.
Người bệnh cần được thăm khám chuyên khoa Tâm lý, Nội thần kinh ở các phòng khám, bệnh viện uy tín, bác sĩ giỏi, đầy đủ các thiết bị, công nghệ chẩn đoán và điều trị tiên tiến, hiệu quả. Hệ thống Tâm Anh bao gồm Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh và Hệ thống Phòng khám Đa khoa Tâm Anh áp dụng phương pháp tham vấn, trắc nghiệm, trị liệu cá thể hóa theo phác đồ chuẩn y khoa thế giới.
Người bệnh được thăm khám và điều trị toàn diện từ tâm lý đến thể chất (chế độ ăn uống, vận động, thuốc điều trị, các biện pháp hỗ trợ từ người thân), giúp phục hồi sớm.
HỆ THỐNG TÂM ANH
Trầm cảm nặng là giai đoạn nghiêm trọng cần được điều trị ngay và đúng cách. Người bệnh có thể không làm chủ được việc thăm khám, điều trị hoặc cố tình trốn tránh. Vai trò của gia đình, bạn bè, đồng nghiệp lúc này rất cần thiết để giúp người bệnh trầm cảm nặng được thăm khám và điều trị kịp lúc, ngăn ngừa các hành vi tự huỷ hoại bản thân, tự tử hoặc làm hại người khác, đặc biệt là phụ nữ sau sinh.
